جاذبه های گردشگری

قلعه بهستان (دودکش جن)

در نزدیکی شهرستان ماهنشان استان زنجان جاذبه ای مرموز و عجیب قرار گرفته است، بنایی که ردی از جن و دیو را بر چهره دارد و بومی ها ساختش را کار جنیان می‌دانند به همین دلیل است که به آن دودکش جن می‌گویند. «دودکش جن» دقیقاً همان‌جایی است که ماهنشان را شهری افسانه‌ای می‌کند و خیلی‌ها با وجود آن‌که از زنجان گذر کرده‌اند، ولی تابه‌حال نه آن را دیده و نه درباره‌اش شنیده‌اند. معلوم هم نیست پایه‌ نام‌گذاری آن چیست؛ شاید به اعتقادات کهن مردم این خطه برگردد؛ اما در اصل، «دودکش جن» نوعی سنگ قارچی‌شکل است که براثر فرسایش پدید آمده و به مناره‌ای بلند و نازک می‌ماند که سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است و در اصطلاح زمین‌شناسی به آن «Hoodoo» می‌گویند. از جاهای دیگری که در ماهنشان می‌توانید این پدیده‌های دوست داشتنی را ببینید قلعه بهستان است که به آن تخت دیو و کهن دژ هم می‌گویند. این قلعه‌ی افسانه‌ای با معماری دستکند و بی‌نظیر در دل کوه، در مسیر رودخانه‌ی قزل اوزن جای گرفته است و از آثار ملی کشور به شمار می‌رود. سازندگان قلعه با در نظر داشتن طرح اولیه، اقدام به کندن کوه و تخلیه خاک‌ها و سنگ‌ها کرده‌اند و اتاق‌ها را به وجود آوردند و به هر تعدادی که به اتاق‌های آن اضافه شده راه‌های ارتباطی آن‌ها به مجموعه نیز به صورت دالان‌هایی افزوده شده‌است. برخی از مردم محلی این آثار را به دلیل شکل عجیبشان «دودکش جن» یا «تخت دیو» می‌نامند.قدمت این مکان را به زمان مادها نسبت می‌دهند و تا دوره‌های اسلامی، همچنان پابرجا بوده و استفاده می‌شده است. شکل ظاهری بیرون قلعه بسیار تماشایی است و به گونه‌ی است که شبیه دیواره‌ای از دودکش‌های به هم چسبیده و تعدادی دودکش‌های جدا است و شما را به یاد قلعه‌های اسرارآمیز فیلم‌های و قصه‌ها خواهد انداخت. البته بهتر است بدانید که در شهر ماهنشان، دودکش‌ جن‌های زیادی وجود دارد؛ کافی است در مسیرتان دقت و توجه کنید تا بتوانید آن‌ها را ببینید.

زیگورات چغازنبیل

زیگورات چغازنبیل یا معبد اینشوشینک، معبد باستانی، هرمی شکل و طبقه طبقه است که توسط ایلامی های باستان در حدود 1250 سال قبل از میلاد ساخته شده است. این بنا در محوطه ای نزدیک به شهر شوش استان خوستان واقع شده است. زیگورات تلفظ اروپایی واژه ی "زیقور توی اکدی" است که در متن های بابلی_آشوری به معنای «معبد طبقه طبقه» و «ستیغ کوه» آمده. بنابراین زیگورات معبدی طبقه طبقه بوده که مانند قله ی کوه انسان ها را به آسمان نزدیک تر می‌نمود.
بر اثر کاوش ها و قرائت آجرنوشته ها و کتیبه های ایلامی به دست آمده، دانسته شد که نام این محوطه باستانی "دور اونتاش" است که به فرمان "اونتاش گال" یکی از پادشاهان سلسله ی ایلام میانه در دوره طلایی ایلام بنا شده است. چغازنبیل را باید محوطه ای عبادتی و آیینی به شمار آورد که درواقع در مراسمی خاص مورد استفاده ی زائران قرار می‌گرفته و سکونت دائمی نیز در آن وجود داشته است.
زیگورات چغازنبیل و دیگر معابد پیرامون آن، همگی داخل یک حصار (حریم) مقدس قرار گرفته اند. زیگورات در دو مرحله ساخته شد. در آغاز بنای مربعی با حیاط مرکزی بود. از حیاط به منظور برگزاری مراسم آیینی و مناسک مذهبی استفاده می‌شد. اما حدود سال 1250 قبل از میلاد، اونتاش گال مصمم می‌شود، معبدهای یک طبقه ی نخستین را به زیگوراتی عظیم و رفیع و پنج طبقه تبدیل نماید تا همچون کوهی مقدس در جلگه ی پست شوش جلوه نمایی کند.
معماران اونتاش گال در مرکز حریم مقدس، بنای زیگورات را به شکل مربع و در ابعاد 105/20 در 105/20 متر که اضلاع آن 90 درجه از جهات جغرافیایی انحراف داشته باشد، طراحی کردند. بخشی از معبد هایی که پیش از آن و در دوره اول ساخته شده بود زیربنای این زیگورات قرار گرفت. این زیگورات پنج طبقه داشت و به صورت هرم از پایین به بالا کوچکتر می‌شد. که در حال حاضر دو و نیم طبقه از این زیگورات باقی مانده و قابل مشاهده است.
این معبد که در مرحله دوم ساخته شد و به چغازنبیل معروف است، 369 متر مربع وسعت داشت و شمار کمی از افراد والامقام و کاهنان اجازه ی ورود به این بخش از معبد را داشتند. راه پله های بسیار بلند که قسمتی از آن پوشش طاق آجری داشت و بخشی برای استفاده از نور، بدون سقف بود، به معبد اعلی راه می‌یافت. شواهد و یافته های باستان شناختی از جمله یکی از کتیبه ها حاکی از آن است که بدنه ی این معبد با آجرهای لعاب دار به رنگ های آبی و سبز با قاب نقره ای و طلایی، آراسته به اشکال هندسی گرد و لوزی و نیز با گل میخ های سفالین لعاب دار تزئین شده بود که تاکنون کهن ترین آثار لعاب دار ایران شناخته شده اند.
در سال 1304 شمسی زمین شناسانی که در جستجوی معادن و ذخایر نفتی جنوب بودند، حین بررسی های هوایی خود تپه ای عظیم را در دشت شوش مشاهده نمودند و کشف خود را به هیئت باستان شناسی فرانسه که در تپه های شوش به کاوش مشغول بودند اطلاع دادند. بدین ترتیب حفاری در این تپه ی مرتفع که بومیان منطقه آن را چغازنبیل (سبد وارونه) می‌نامیدند، آغاز گردید. این کاوش ها ابتدا به سرپرستی دومکنم و سپس توسط گیرشمن انجام شد.
کتیبه ای در این زیگورات یافت شده است که ترجمه آن به صورت زیر است :
من اونتاش گال: آجرهای طلایی را حکاکی کردم، من در اینجا این مأوا را برای خدایان گال و اینشوشینک برپا کردم و این مکان مقدس را هدیه کردم، باشد که کارهای من که هدیه‌ای است برای خدایان گال و اینشوشینک پذیرفته شود.
نکته جالب توجه دیگر در رابطه با چغازنبیل تصفیه‌خانه آب واقع در جبهه غربی معبد اصلی است. این تصفیه‌خانه با بهره‌گیری از ظروف مرتبط ساخته شده و از این بابت قدیمی‌ترین تصفیه‌خانه دنیا محسوب می‌شود. رومن گیرشمن _حفار چغازنبیل_ اعتقاد دارد که آب مورد مصرف تصفیه خانه از فاصله ۴۵ کیلومتری و توسط کانالی از رودخانه کرخه تأمین می‌شده‌است.

دریاچه مارمیشو

دریاچه مارمیشو، دریاچه ای طبیعی در دل کوهستان با طبیعتی بکر و زیبا در 45 کیلومتری غرب شهر ارومیه و در مرز بین ایران و ترکیه واقع شده است. این دریاچه تقریبا 5 هکتار وسعت و حدود 60 متر عمق دارد و در اثر زلزله و ریزش کوه به وجود آمده است. این ریزش موجب شده تا سدی طبیعی به وجود بیاید و دریاچه شکل بگیرد. آب‌ نیلی رنگ و زلال این دریاچه از رود نازلوچای، چشمه‌های طبیعی و برف و باران تامین می‌شود.
دریاچه مارمیشو در منطقه سرسبز ترگور، میزبان گونه های مختلفی از جانوران و گیاهان مانند : بلوط، بنه، عناب، گلابی، زالزالک، بادام، گز، صنوبر و انواع درختچه‌های دیگر، ریواس، کنگر، خارشتر، گزنه، زنبق، لاله کوهی، شیرین‌بیان، خشخاش، پیاز کوهی، بومادران، کاسنی، آویشن و انواع سبزی‌های کوهی دیگر. همچنین جانورانی مانند : کبک، خرگوش، گراز، خرس، وحتی گرگ در این منطقه وجود دارد اما متأسفانه امروزه با شکار و کشتار بی‌رویه انسان بسیاری از این گونه‌های حیوانی در حال نابود شدن هستند و خیلی به زحمت بتوان یک گرگ یا مثلاً یک خرس در این منطقه پیدا کرد.
همچنین این دریاچه زیستگاه آبزیان از جمله پرندگان مهاجر مختلف و ماهی قزل‌آلا نیز هست. ماهیگیری در مارمیشو یکی از تفریحاتی است که گردشگران را به این دریاچه می‌کشاند.
رویش گیاهان متنوع در این منطقه، شرایط مناسبی را برای پرورش زنبور و تولید عسل به وجود آورده است. عسلی که در این منطقه تولید می‌شود بسیار معطر و خوش طعم است و یکی از محصولات پرطرفدار ارومیه است.
از آنجا که این منطقه کوهستانی و در دره واقع است در فصل‌های گرم سال بسیار خنک و خوش آب‌وهواست، دیدن چادرهای عشایر و ایلات که در این منطقه اتراق کرده‌اند یکی از جالب‌ترین و دیدنی‌ترین مناظر برای هر بیننده‌ای است. آشنا شدن با روش زندگی عشایر این مناطق جذابیت خاص خود را دارد و عامل آشنایی با فرهنگ و سنن آنان می‌شود.
نکته بسیار مهم این است که شنا در دریاچه مارمیشو خطرناک و مرگ آور است. با اینکه سطح دریاچه آرام به نظر می‌رسد اما در عمق جریان بسیار و خطرناکی دارد. همچنین دریاچه مارمیشو فاقد هرگونه امکانات رفاهی است. پس حتما تمام وسایل مورد نیازتان را با خود بردارید.
یکی از نکات مهم دیگر درباره این جاذبه طبیعی، محدودیت هایی است که به خاطر مرزی بودن این منطقه برای بازدید وجود دارد. در ورودی این منطقه ایست بازرسی قرار دارد که مشخصات سرنشینان و شماره پلاک خودرو شما را ثبت می‌کنند. قانون مشخصی برای ساعات بازدید وجود ندارد اما به طور معمول طبق تجربیات گردشگران، از ساعت 9 صبح تا 16 یا 17 می‌توانید از دریاچه مارمیشو دیدن کنید. البته ممکن است به دلایلی هم به طورکلی ورودی ها بسته شوند و کسی را راه ندهند. پس حتما قبل از سفر به دریاچه مارمیشو، اطلاعات بازدید را از محلی ها پرس و جو کنید.

کاروانسرای سنگی علی آباد

کاروانسرای سنگی علی آباد که به آن قلعه علی آباد نیز گفته می‌شود با قدمتی مربوط به دوره سلجوقی در جاده قدیمی قم – ری و نزدیکی روستای علی آباد قم قرار گرفته است. این بنای تاریخی در مسیر شاهراه اصلی شمال شرقی به جنوب غربی ایران قرار دارد و در گذشته موقعیت جفرافیایی ویژه ای برای تردد مسافران بوده است.
این بنای سنگی در زمان صلح به عنوان کاروانسرا و در زمان جنگ، دژی نظامی به شمار می‌رفت. پس از پیمودن مسیری 35 کیلومتری از جاده قم - ری در جوار روستای علی آباد و در گردنه علی آباد، کاروانسرای سنگی را می‌توان مشاهده کرد. بالای گردنه نیز میل تاریخی سلجوقی دیده می‌شود.
طبق کاوش های انجام شده مصالح مهم این بنای تاریخی را سنگ لاشه ها و ملاط آن را گل، آهک و گچ زبر تشکیل می‌دهد که در استحکام بنا نقش مهمی داشته است همچنین برای تزئین بخش هایی از قلعه سنگی می‌توان خشت های خام و آجر را نیز مشاهده کرد.
قلعه سنگی علی آباد دارای 7 برج به بلندای 10 تا 14 متری از سطح زمین است که برای جلوگیری از رانش دیواره ها بنا شده است و در گذشته به عنوان دیده بانی و محل حفاظت از کاروانسرا مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
کاروانسرای علی آباد به صورت چهار ایوانی با دیوارهایی به ضخامت دو تا سه متر دارای حیاطی مرکزی و حجره های مختلف است که طول هر ضلع این بنا بیش از 67 متر است و در داخل سازه، هر یک از استطبل های نگهداری از حیوانات دارای 10 متر عمق هستند.
کاروان سرا مشتمل بر 31 اتاق است، اتاق هایی که مستقیما با هوای آزاد ارتباط دارند و برای قرار دادن توشه و بار مسافران است. اتاق هایی هم در مدخل سمت چپ کاروانسرا برای مهمانان ویژه ساخته شده بود.
با توجه به کشف چند سکه مغولي از سده هاي 7 و 8 هـ ق، ‌احتمال مي رود باني اين کاروانسرا غازان خان(694هـ. ق) و حتي تاريخ ساخت کاروانسرا مقدم بر حکومت پادشاه مغول باشد.
این اثر در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۸۲۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
میل سلجوقی نیز که روزگاری راهنمای کاروان های کویر و جهت یاب برای‌ آنها بوده است از دور خود نمایی می‌کند و بالای گردنه علی آباد و بر فراز کوه قرار دارد.
منبع : isna.ir - afracamp.ir - wikipedia.org

محوطه باستانی هفت تپه

محوطه باستانی هفت تپه، بقایای شهری بزرگ مربوط به دوره ایلام میانی حدود قرن 14 و 15 پیش از میلاد است. تا سال 1344 باستان شناسان این شهر تاریخی را شناسایی نکرده بودند. در طرح توسعه کارخانه نیشکر هفت تپه، طاقی آجری از زیر خاک سربر آورد و این موجب آغاز کاوش های باستان شناسی به سرپرستی مرحوم عزت الله نگهبان در این منطقه شد. با تداوم این کاوش ها، در سال 1352 نیز موزه هفت تپه جهت حفظ و نگهداری آثار کشف شده از این محوطه باستانی، تاسیس گردید.
هفت تپه در 15 کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش و بین شهر شوش و معبد چغازنبیل واقع شده است و قدمت بیشتری نسبت به چغازنبیل دارد. با توجه به آثار و لوحه های به دست آمده از این محوطه، احتمال می‌رود که نام این شهر باستانی "کبنک" بوده باشد.
چند مرحله حفاری و کاوش در این شهر تاریخی انجام شده است. اولین کاوش از سال 1344 تا 1357 به سرپرستی دکتر عزت الله نگهبان، آثار یک مجموعه آرامگاه و دو ساختمان بزرگ خشتی به دست آمد. يکي از آرامگاه هايی که حفاری شد به گفته دکتر نگهبان آرامگاه تپتی آهار _پادشاه ایلامی_ و ملکه او است و اين موضوع در سنگ نبشته ای که در محوطه آرامگاه بود نوشته شده است. در اين آرامگاه حدود بيست و يک اسکلت وجود داشت که پس از هر تدفين در آرامگاه با آجر بسته ميشد و در تدفين بعدی آن را باز مي کردند.
دومین مرحله کاوش از سال 1380 به سرپرستی دکتر بهزاد مفیدی نصر آبادی از دانشگاه ماینز آلمان آغاز گردید. در ابتدا با انجام اندازه گیری های ژئوفیزیکی پنج مجموعه عظیم در بخش شمالی شهر مشخص شدند. در مراحل بعدی بخشی از یکی از مجموعه ها و همچنین یک ساختمان بایگانی اسناد اداری در جنوب شهر کاوش شدند. در ساختمان اداری آرشیوهای الواح گلی به خط میخی اکدی قرار داشتند. همچنین در این مرحله از کاوش ها، اسکلت های دو انسان، تابوت سفالی و خمره های بزرگ ویژه تدفین و اشیایی که به همراه مردگان دفن می‌شد به دست آمد. برخی مردگان در درون کوزه ها و با تشریفات خاص و برخی دیگر ساده دفن شده اند که احتمال می‌رود این تفاوت ناشی از سطح اجتماعی و توان اقتصادی بازماندگان این مردگان بوده است.
در سال 1391 کشف جدیدی پرده از بخشی از تاریخ مبهم این شهر باستانی برداشت. در پشت یکی از ساختمان های بزرگ شهر، چندصد اسکلت در کوچه بر روی هم انباشته شده بودند که نشانگر کشتار مردم شهر در اواخر قرن 14 پیش از میلاد بودند. کاوش های باستان شناسی مشخص کردند که بخشی از بناهای شهر بر اثرآتش سوزی از بین رفته اند و شهر پس از ویرانی هیچگاه رونق قبلی را بدست نیاورده و فقط سکونت های کوچک در دوران متاخرتر پارتی و ساسانی در آن برپا شده اند.

تشکوه

تشکوه یا تشوه کوه آتشینی است که در شرق شهرستان رامهرمز و در جاده رامهرمز به ابوالفارس قرار دارد. این کوه از گذشته های دور به صورت شبانه روزی می‌سوزد و آتش از حفره هایی که بر روی این کوه وجود دارد شعله می‌کشد. این شعله ها به ویژه در شب منظره منحصر به فردی را ایجاد می‌کند. تشکوه در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.
به گفته‌ی کارشناسان زمین‌شناسی دلیل شعله‌ور شدن آتش کوه، گوگرد موجود در زمین و متصاعد شدن گاز طبیعی از عمق زمین به سطح است. گازهای هیدروکربوری از لایه‌های مختلف زمین عبور می‌کنند و از هر درز و شکافی در سطح زمین به بیرون نشت کرده و شعله‌ور می‌شوند؛ به طوری که هنگام شب، نور سوختن این گاز بیشتر دیده می‌شود. این گازهای گوگردی بوی نامطبوعی را در اطراف کوه ایجاد می‌کنند و ممکن است حضور طولانی مدت در جوار این گازها باعث مسمومیت شود.
اگر در گوشه و کنار تشکوه گودالی کوچک حفر کنید، می‌بینید که بلافاصله گاز طبیعی از گودال بیرون می‌آید و بعد از آن، به چشم خودتان می‌بینید که چطور از همان گودال کوچک شعله زبانه می‌کشد. این تنها کاری است که می‌توانید برای شعله‌ور کردن آتش در اطراف این کوه انجام‌دهید؛ چراکه از هیچ راه دیگری قادر نخواهید بود در اطراف تشکوه آتش روشن کنید. دلیلش هم این است که حجم گازهای متصاعد شده در اطراف این کوه به قدری زیاد است که ترکیب هوای اطراف را بهم زده وچون زور اکسیژن موجود به این گاز نمی‌رسد، بنابراین به هیچ وجه آتش دیگری در این منطقه روشن نخواهد شد.
این روزها تشکوه توجه گردشگران بسیاری را به خود جلب کرده است. در مسیر تشکوه زمین های کشاورزی و تپه های زیبایی وجود دارد که مملو از سبزی و طراوت است. در این میان رودخانه زیبا و پرآبی است که رهگذران مدت زمانی در کنار آن وقت به شادی می‌گذرانند. البته مسیر دسترسی به کوه کمی دشوار است و تابلوهای راهنمای مشخصی هم در طول راه وجود ندارد. بنابراین حتما از محلی های منطقه کمک بگیرید.
رامهرز یکی از شهرستان های استان خوزستان است که در غرب این استان قرار دارد و یکی از شهر های تاریخی ایران محسوب می‌شود. این شهرستان جاذبه های گردشگری بسیاری دارد که کمتر شناخته شده اند.

ییلاق و روستای جهان نما

منطقه حفاظت شده جهان نما که از نام یک دهکده ییلاقی در دامنه آن اقتباس شده است، در سال 1352 بر اساس مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست با وسعتی معادل 30650 هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام گردید .
جهان نما، سعد آباد محله، آب دره و دهکده های دیگر منطققه حفاظت شده جهان نما مورد استقبال گردشگران هستند.
پست ترین نقطه جهان نما 60 متر و بلندترین نقطه 1068 متر بالاتر از سطح دریاست.
روستای جهان نما درون منطقه حفاظت شده قرار دارد و همین باعث شده است تا در فصولی که هوای قابل تحملی در این روستا موجود باشد گردشگران به صورت فردی یا گروهی به کوهنوردی در این منطقه بپردازند. جنگل های پهن برگ و سوزنی برگ و جانوران وحشی و برج تاریخی رادکان از منابع اکوتوریستی استان گلستان است که در حدود این روستا است .
این روستا فصول معتدلی دارد به نحوی که تابستان ها هوایی معتدل و زمستان ها هوایی سرد در این منطقه حکم فرماست. در پاییز و زمستان روستای جهان نما خالی می‌شود چرا که دما بسیار کاهش یافته، برف می‌بارد و سرمای استخوان سوزی دارد به همین علت لقب روستای ییلاقی گلستان را گرفته است .
دهکده ییلاقی جهان نما بسیار زیبا و بکر است و هیچگون امکاناتی چون آب و برق و تلفن و غیره ندارد .
مسیر دسترسی به روستای جهان نما از سمت شهر کردکوی هست. از کردکوی به سمت پارک جنگلی کردکوی و روستای درازنو و رادکان بروید و در ادامه مسیر به روستای جهان نما می‌رسید. این جاده در حدود 70 کیلومتر است که 30 کیلومتر آن خاکی و سنگریزه ای است که بهتر است ماشینی که انتخاب می‌کنید دو دیفرانسیل و شاسی بلند باشد .